Iedereen in Nederland heeft recht op een gelijke behandeling. Discriminatie is verboden, ook online. Veel websites, blogs en sociale media hebben daarom een goed moderatiebeleid. Toch worden ook op internet groepen gediscrimineerd.
Wat is discriminatie precies?
Het woord discriminatie betekent letterlijk: ‘het maken van onderscheid’. Deze letterlijk betekenis zegt eigenlijk nog niet genoeg. Je kunt namelijk beter zeggen dat de term discriminatie staat voor ‘het onrechtmatig onderscheid maken tussen mensen of groepen’.
Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen. Het betreft de volgende kenmerken:
Godsdienst
Levensovertuiging
Politieke gezindheid
Ras
Afkomst
Geslacht
Zwangerschap
Nationaliteit
Seksuele geaardheid
Burgerlijke staat
Handicap
Chronische ziekte
Leeftijd
Arbeidsduur (fulltime en parttimewerk) en soort contract (vast of tijdelijk).
Deze kenmerken zeggen niets over de capaciteiten van mensen.
Let wel: Bescherming van de ‘Algemene wet gelijke behandeling’ kan alleen worden ingeroepen als het gaat om discriminatie op de volgende terreinen:
Arbeid: zoals bejegening op het werk, bij de werving en selectie, bemiddeling, ontslag, arbeidsvoorwaarden en promotie. De volgende personen kunnen hierop onder meer een beroep doen: werknemers, sollicitanten, vrijwilligers, uitzendkrachten, oproepkrachten en stagiairs.
Goederen en diensten: zoals wonen, welzijn, gezondheidszorg, cultuur, onderwijs, financiële dienstverlening, verzekeringsdiensten, winkelen, sporten en uitgaan. De volgende personen kunnen hierop onder meer een beroep doen: consumenten, patiënten, studenten, scholieren en leerlingen.
Het vrije beroep: freelancers en zelfstandig ondernemers, zoals makelaars, artsen en architecten.
Lidmaatschap vakbond of vereniging van beroepsgenoten: personen die belemmerd worden om lid te worden van een vakbond of een vereniging van beroepsgenoten kunnen hierop een beroep doen.
Sociale bescherming: zoals uitkeringen, studiefinanciering. Personen die menen dat onderscheid is gemaakt op grond
Wat is het verschil tussen een vooroordeel en discriminatie?
Vooroordelen en stereotypen spelen vaak een rol bij discriminatie. Een vooroordeel is een mening over iemand of een groep mensen die niet gebaseerd is op feiten. Het is meestal een generalisering, zoals dat vrouwen alleen in deeltijd willen werken of dat blonde vrouwen dom zijn. Vooroordelen zijn hardnekkig en als een bepaalde groep eenmaal een etiket opgeplakt heeft gekregen dan is het moeilijk dit te veranderen. Vaak zijn deze denkbeelden negatief en worden zij gebruikt als rechtvaardiging voor discriminerende acties.
Stereotyperingen en vooroordelen kunnen negatieve gevolgen hebben voor de wijze waarop men met elkaar omgaat. Als mensen vanwege vooroordelen (die verband houden met een discriminatiegrond) worden achtergesteld dan is er sprake van discriminatie.
Het verschil met vooroordelen is, dat het bij discriminatie niet alleen gaat om gedachten en ideeën, maar vooral ook om wat gedaan en gezegd wordt. Discriminatie heeft alles te maken met gedrag en uitlatingen in de omgang met anderen.
Wie discrimineert en wie wordt er gediscrimineerd?
Iedereen kan discrimineren of gediscrimineerd worden, bij welke groep je ook hoort.
Het is een groot misverstand te denken dat uitsluitend allochtone Nederlanders gediscrimineerd worden en/of dat alleen autochtone Nederlanders zich aan discriminatie schuldig maken. In een diverse samenleving waarin mensen met verschillende culturen en leefstijlen samenleven, kan onenigheid bestaan die in bepaalde gevallen leiden tot discriminatie.
Dus zowel autochtone als allochtone Nederlanders kunnen worden gediscrimineerd en ook autochtone en allochtone Nederlanders kunnen zich schuldig maken aan discriminatie.
Waarom discrimineren mensen?
Dat is een lastige vraag, omdat het heel moeilijk te onderzoeken is wat mensen beweegt om anderen te benadelen of uit te sluiten. Mensen kunnen verschillende redenen hebben, bewust of onbewust, om te discrimineren. Waarschijnlijk hebben angst voor het onbekende en onzekerheid hier veel mee te maken.
Sommige mensen ervaren andere groepen, die bijvoorbeeld een andere huidskleur, religie of cultuur hebben dan zijzelf, als een bedreiging. Ze zien andere groepen als concurrentie, bijvoorbeeld bij het vinden van een baan, een woning of een opleiding. Jaloezie kan daarbij een rol spelen.
Mensen vrezen soms ook dat hun eigen cultuur minder belangrijk wordt of verandert door de invloed van andere groepen. Eigenlijk is dat raar, want culturen veranderen sowieso voortdurend. Wat tien jaar geleden nog heel gewoon was, vind je nu vaak vreemd of ouderwets.
Wat soms ook meespeelt, is het ‘zondebok’-principe. Mensen vinden het vaak makkelijk om anderen de schuld te geven van dingen die fout gaan. Van de achteruitgang van de wijk of hoge werkloosheid bijvoorbeeld. Het meest voor de hand liggend is dan om de schuld te geven aan mensen over wie je al een negatief beeld of vooroordelen hebt, of mensen die tot een minderheidsgroep behoren en zich moeilijk kunnen verweren. Dit versterkt het ‘wij tegen zij’-gevoel.
Wat doet de overheid tegen discriminatie?
De overheid maakt regels en wetten, waarin staat hoe we in Nederland zowel online als offline met elkaar horen om te gaan,. De wet is heel duidelijk over discriminatie.
In Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet staat dat discriminatie verboden is: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’
Omdat het verboden is, wordt er niet zo snel openlijk gediscrimineerd. Maar omdat veel mensen zich anoniem voelen op internet, zie je op social media en fora regelmatig discriminerende reacties voorbij komen. Bewust of onbewust.
De overheid heeft een meldpunt opgezet waar mensen melding kunnen maken van online discriminatie. Ben je zelf slachtoffer van online discriminatie of zie je online (op social media of fora) een discriminerende uiting, meld dit dan via www.mindnederland.nl. MiND is het landelijke meldpunt voor strafbare, discriminerende uitingen op internet. Een melding maken kan 24 uur per dag, 7 dagen in de week.